автор: Арта Тахири
Луѓето се иселуваат, бидејќи бараат решенија. Одат онаму каде што можат да најдат работа и да обезбедат подостоинствен живот за себе и за своето семејство, велат експертите во Скопје. Жителите на земјите од Западен Балкан, вклучувајќи ја тука и Македонија, мигрираат кон земјите од Европската унија (ЕУ).
Овој феномен ја зафати не само Македонија, туку и Косово. Во последниве денови најчестите телевизиски глетки во Косово се “реки” од луѓе кои тргнуваат кон Европа, длабоко разочарани од владата, но со надеж дека Западот ќе им донесе подобар живот во иднина. Куштрим Садику, новинар на телевизијата Клан Косова, за Инбокс 7 вели дека владата и другите институции на Косово не објавиле некоја точна бројка на Косоварите, кои ја бараат својата среќа во земјите на Европската унија, како бегалци или лица кои бараат азил. Меѓутоа, според него, она што се знае е дека постојат делумни податоци, кои јасно ја покажуваат тенденцијата на зголемувањето на бројот на оние кои го гледаат азилот како единствена надеж, иако истиот тешко дека ќе го добие некој Косовар.
“Податоците на Еуростат и УНХЦР, објавуваат бројка од 23 илјади Косовари, кои се пристигнати во земјите од ЕУ и аплицирале за азил. Бројката 23 илјади фигурираше до месец септември, без да се смета на големиот прилив во ноември и во декември 2014 година. Па дури и ако се знае дека овие податоци не се конечни, оваа бројка е поголема од 2013 година за повеќе од 3000 лица. Трендот на зголемување на бројот на косовски азиланти се појавува и во извештајот на Федералниот завод за миграција и бегалци во Германија, каде само во текот на ноември се пријавиле 1306 Косовари за да добијат статус на азиланти“, рече Садику.
Светска банка: 447 илјади жители живеат надвор од Македонија
Драган Тевдовски, професор на Економскиот факултет при Универзитетот Кирил и Методиј во Скопје и истовремено претседател на Комисијата за економија на Социјалдемократскиот сојуз на Македонија (СДСМ), смета дека во Македонија постои процес на масовно иселување на луѓето, кое во последно време доби сериозни размери.
Тевдовски повеќе сака да зборува со бројки. “Веќе постојат податоци од релевантни меѓународни институции. Светската банка проценува дека бројот на македонски граѓани кои живеат надвор од Македонија е 447 илјади граѓани. Според Еуростат, само во периодот од 1998 до 2009 година, само во земјите од Европската унија просечно годишно се иселувале по 10 илјади граѓани. Сигурно овој тренд продолжил и во последните пет години и тоа не само во Европа, туку и во Северна Америка и Австралија“, рече Тевдовски.
Тевдовски смета дека токму голема миграција беше причината поради која актуелната власт не го спроведе пописот на населението во 2011 година, бидејќи тој ќе покажеше алармантни бројки во врска со бројот на населението во Македонија.
Професорката на Економскиот факултет при Универзитетот на Југоисточна Европа во Тетово (УЈИЕ), Шенај Хаџимустафа смета дека е најтрагично тоа што голем број на млади луѓе својата иднина за докажување на своите работни способности ја гледаат во странство.
Партизација во јавниот сектор, ниски приходи и миграција
“Главните причини за миграцијата на граѓаните се неможноста да се најде работа поради недоволниот развој на реалниот сектор, ниските приходи кои можат да се остварат кај нас, но и партизацијата при вработувањето во јавниот сектор“, рече Хаџимустафа.
Инаку, и според Тевдовски, главната причина за иселување е нискиот стандард и тешката економска состојба.
“Луѓето се иселуваат, бидејќи бараат решенија. Одат онаму каде што можат да најдат работа и да обезбедат подостоинствен живот за себе и за своите семејства.
Според последните податоци на Светската банка, 9,1% од граѓаните во Македонија живеат со помалку од 2 долари на ден. Овие 2 долари се околу 40 денари, бидејќи станува збор за меѓународни долари (виртуелна валута со која може да се купа услуги и добра во домицилната држава – во случајов Македонија, а кој со која сума може да се купи истата количина на добра и услуги во САД). Тоа значи дека 180 000 луѓе во Македонија живеат со помалку од 40 денари на ден. Ова е македонската реалност“, истакна Тевдовски.
Тој прави споредба со втората држава во Европа по сиромаштија, Молдавија. Тој додава дека оваа држава има двојно пониска стапка на сиромаштија, а тоа 4,4%, додека во 2006 година оваа стапка изнесуваше 14%. Тевдовски понатаму објаснува дека сиромаштијата во Македонија е на ниво на неколку земји од Латинска Америка, како што се Бразил и Еквадор, каде што таа стапка изнесува 10,5%, а во 2006 година изнесувала 14%. Позагрижувачко од стапката на сиромаштија е фактот дека таа постојано расте.
Ако во 2006 година, таа била 4,6%, бројот на сиромашни за само четири години двојно е зголемен, анализира економскиот експерт Тевдовски, истакнувајќи дека сиромаштијата во трите наведени земји е во постојано опаѓање.
И во Косово тешката економска ситуација е главната причина за бегањето на граѓаните во земјите од Европската унија (ЕУ).
“Губење на надеж е долгото веќе 15 годишно чекање да се промени ситуацијата. Да не заборавиме дека невработеноста во Косово, според самите статистики на владата, е 30 отсто, а граѓанските организации истакнуваат дека невработеноста е над 40 отсто. И двете бројки говорат за еден огромен проблем на косовското општество. Не мислам дека може да има некој голем заговор што толкав број на луѓе честопати го ставаат својот живот на ризик и ја напуштат земјата“, рече Садику.
Според него, големиот флукс го помогнало и слободното движење на граѓаните на Косово преку Србија, како транзитна земја на сите оние кои ја гледаат Унгарија како прва отскочна точка пред да пристигнат во другите земји, како Австрија, Германија, Франција, Белгија, Холандија или на друго место. Но, Садику истакнува уште еден факт:
“Нормално е дека кога постојат вакви параметри, на лице место се појавуваат шверцерски криминални групи, кои колку се Албанци, толку се и Срби и Унгарци, кои го сочинуваат шверцерскиот ланец на луѓе“.
Блокирањето на интегративните процеси влијае врз миграцијата на населението
Од друга страна, професорката Шенај Хаџимустафа оцени дека блокирањето на интегративните процеси влијае на процесот на миграција.
“Стоењето во место со години значи дека ние не сме мрднале напред во исполнувањето на критериумите, особено во делот на квалитетот на институциите, како што се владеењето на правото, ефикасноста на судскиот систем, пренатрупаната јавна администрација, ограничената слобода на медиумите, кои го намалуваат квалитетот на животот на сите граѓани на Македонија и се причина што голем број на граѓани ги побараат своите шанси во странство“, истакна Хаџимустафа.
Експертот Тевдовски, пак, рече дека зачленувањето во НАТО и ЕУ е задолжително за да се обезбеди иднината на земјата, кога е очигледно оти земјите од регионот напредуваат во овој сегмент, но грешка е да се мисли дека ова зачленување само по себе ќе ја промени состојбата и тоа најдобро го покажува состојбата во Грција. Според Тевдовски, паралелно со евроинтеграцијата мора да се издигнат неколку клучни столбови.
“Првиот столб е предуслов за сè – мора да се врати демократијата и владеењето на правото. Вториот столб треба да има приоритет кај економскиот развој: малите и средните претпријатија, долгорочни инвестиции и зголемување на платите. Третиот столб треба да го демонтира неолиберализмот и да го замени со правилна социјална држава. Четвртиот столб треба да им стави крај на двата правци на градењето на нацијата, на македонска и албанска и нивна замена со заедничка македонската нација. Членството во НАТО ќе ја зајакне безбедноста во земјата, а самиот Европскиот социјален фонд, како резултат на зачленувањето во ЕУ, ќе донесе десетици милиони евра за борба против невработеноста“, рече Тевдовски.
Статистички податоци за бројот на иселени од Македонија во светот Статистичките заводи во светот Земја Број на иселеници ГОДИНА ПОДАТОК ОД:
ПОСЛЕДНА БРОЈКА НА РЕГИСТРИРАНИ ИСЕЛЕНИЦИ ГОДИНА ПОДАТОК ОД:
АВСТРИЈА 16473 Попис 2006
Биро за статистика на Австрија
16473 Попис 2006 Биро за статистика на Австрија
АВСТРАЛИЈА 83983 Попис 2001
Биро за статистика на Австралија
81898 2001 година Биро за статистика на Австралија
АЗИЈА 210 Попис 1994
Македонско министерство за надворешни работи
210 Попис 1994
Македонско министерство за надворешни работи
АФРИКА 78 Попис 1994
Македонско министерство за надворешни работи
78 Попис 1994
Македонско министерство за надворешни работи
БЕЛГИЈА 10667 01-01-2006 Завод за статистика на Кралството Белгија
10667 01-01-2006 Завод за статистика на Кралството Белгија
БОСНА И ХЕРЦЕГОВИНА 1596 Попис 1991 Завод за статистика на Босна и Херцеговина
447 Пописот спроведен во 1994 година од страна на Македонското министерство за надворешни работи ВЕЛИКА БРИТАНИЈА 1284 Попис 2001 Завод за статистика на Велика Британија
1284 Попис 2001 Завод за статистика на Велика Британија
ГЕРМАНИЈА 62295 Податок од 2007 година
Централна статистичка канцеларија на Република Германија
62295 Податок од 2007 година
Централна статистичка канцеларија на Република Германија
ДАНСКА 3147 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
3007 Податок од 1-1-2006 од страна на Кралството Данска
ИТАЛИЈА 78090 Податок од 2008 година Завод за статистика на Италија
78090 Податок од 2008 година
Завод за статистика на Италија
КАНАДА 31265 Попис 2001 Завод за статистика на Канада
31265 Попис 2001 Завод за статистика на Канада
НОВ ЗЕЛАНД 621 Попис 2001
Завод за статистика на Нов Зеланд
597 Податок од 2006 година
Завод за статистика на Нов Зеланд
НОРВЕШКА 3045 Податок од 1.1.2007
Биро за статистика на Кралството Норвешка
3045 Податок од 1.1.2007
Биро за статистика на Кралството Норвешка
ПОЛСКА 300 31.12.2005 Завод за статистика на Полска
286 31.12.2005 Завод за статистика на Полска
РУСИЈА 54 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
54 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
САД 43783 Попис од 2000 година Биро за попис на САД
43783 Попис од 2000 година Биро за попис на САД
СЛОВЕНИЈА 2611 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
1009 Попис 2002 Завод за статистика на Словенија
СРБИЈА 47200 Попис 1994 Македонско министерство за надворешни работи
25847 Попис 2002 Завод за статистика на Србија
ТУРЦИЈА 1154 Податок од 01,01,2007 Биро за статистика на Турција
1154 Податок од 01,01,2007 Биро за статистика на Турција
УКРАИНА 9 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
9 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
ФИНСКА 676 31-12-2008
Завод за статистика на Финска
676 31-12-2008
Завод за статистика на Финска
ХОЛАНДИЈА 1091 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
907 Попис 2001
Биро за статистика на Кралството Холандија
ХРВАТСКА 8842 Попис 2001
Завод за статистика на Хрватска
4270 Податок 2001
Завод за статистика на Хрватска
ЧЕШКА 1746 31-08-2007
Завод за статистика на Чешка
1746 31-08-2007
Завод за статистика на Чешка
ШВАЈЦАРИЈА 60141 Попис 2006
Завод за статистика на Швајцарија
60141 Попис 2006
Завод за статистика на Швајцарија
ШВЕДСКА 4872 Попис 1994
Завод за статистика на Македонија
3985 Податок 2006
Завод за статистика на Шведска
ДРУГИ 100 Попис 1994 Македонско министерство за надворешни работи
100 Попис 1994 Македонско министерство за надворешни работи
ВКУПНО 465333 433323
Напуштањето на земјата од страна на младите ќе продолжи
Садику додава дека трендот на масовно заминување на младите луѓе ќе продолжи и во иднина, особено кај албанската популација. Тој рече дека ако се знае дека инвестициите во Македонија не се фокусирани кај албанските населени места и невработеноста во овие области е висока, тогаш јасно е дека постојат сите параметри напуштањето на земјата да биде присутно и кај македонските Албанци.
“Не заборавајте дека на македонските Албанци им е полесно да заминат на Запад, ако се знае дека немаат потреба од визи“.
Според него, оваа тенденција била присутна и порано кога автобуси полни со Албанци, особено од регионот на Куманово, се обидуваа да најдат подобра иднина во Белгија, Германија, Швајцарија и други земјите. Македонската влада, пак, информираше за економски раст во 2015 година и социјални и економски мерки за подобрување на благосостојбата на жителите.
Уредник: Селим Ибраими
